Financieele Dagblad
Hoe voorspoedig Turkije zich ook ontwikkelt: wanneer het gaat om de positie van vrouwen lijkt het land niet vooruit te branden.
Turkse leiders, van Kemel Atatürk (1881-1938, progressief en seculier) tot Recep Tayyip Erdoğan (1954, conservatief en religieus) presenteren zich onverminderd als vaders van alle Turken. Deze mannen, en niemand anders, bepalen wat hun vrouwen en dochters moeten geloven, wat ze moeten denken en hoe ze zich moeten gedragen.
Zo besliste Atatürk dat vrouwen met hoofddoeken niet mochten studeren. Erdoğan bepaalde dat voor vrouwen maar één rol is weggelegd: die van moeder met tenminste drie kinderen. Geen wonder, zo zeggen Turkse feministes, dat in zo’n patriarchale samenleving één op de drie vrouwen te maken heeft met huiselijk geweld. Het aantal moorden op vrouwen neemt zelfs toe. In 2019 werden ruim 500 vrouwen vermoord en dat waren er vier keer zoveel dan in 2011.
Toch is daarmee niet alles gezegd. Onder de radar voltrekt zich nog een ontwikkeling, zo bemoedigend, dat ze maar weinig aandacht krijgt. Sinds het jaar 2000 (Erdoğan kwam aan de macht in 2003) daalde het analfabetisme onder vrouwen van 22 naar zes procent. Tegelijkertijd steeg het percentage werkende vrouwen fors, waaronder het percentage vrouwelijke docenten aan universiteiten. Het aandeel vrouwelijke parlementariërs ging omhoog van vier naar zestien procent. Daarmee is Turkije er nog lang niet, maar de trends zijn onmiskenbaar. Ook gebruikt driekwart van de Turkse vrouwen nu voorbehoedsmiddelen. En kregen Turkse vrouwen in 2000 gemiddeld nog 2,5 kinderen, op dit moment zijn dat er gemiddeld twee. Autoritaire Turken als Erdoğan hebben steeds vaker het nakijken.
Het geweld tegen vrouwen wijst dan ook niet op een afnemende emancipatie. Het wijst op het tegendeel. Op het feit dat Turkse vrouwen alsmaar beter zijn opgeleid, dat ze hun eigen geld verdienen, dat ze zichzelf beginnen te vertegenwoordigen en steeds vaker beslissen over hun eigen lichaam. In toenemende mate ontworstelen Turkse vrouwen zich aan hun vaders. En sommige van die mannen weten uit angst en frustratie niets beters te verzinnen dan hen te kleineren, te mishandelen, te verkrachten en zelfs te doden.