Meer dan tien jaar geleden presenteerde de Maastrichtse hoogleraar Mark Post zijn eerste gekweekte hamburger. Vandaag zou dierloos vlees in de supermarkt moeten liggen. Maar in heel Europa is nog geen gekweekte kipnugget of gehaktbal te vinden. Wordt ’t nog wat met ‘cultivated meat’?
Door Ralf Bodelier. Navenant, februari 2024
Wordt ’t nog wat met die hamburger, worst of kipnugget uit kweekvlees? Is de toekomst nog steeds aan vlees, geproduceerd in een stalen vat en waarvoor geen varken of koe meer hoeft te worden geslacht? Je gebruikt één minuscuul stamcelletje uit een varken, koe of kip en produceert daaruit een uitstekende worst of gehakt voor in de lasagne.
In 2013 presenteerde de Maastrichtse hoogleraar Mark Post in Londen zijn eerste kweekvlees-hamburger. Het moment staat me nog levend voor ogen. Ik wandelde rond in die stad, kocht kranten en zag een trotse Post op de voorpagina’s staan. En dat vervulde mij dan weer met trots, want hoe vaak kom je in de Britse media een mede-Limburger tegen?
De hamburger die Post presenteerde, smaakte uitstekend, zo schreven de kranten. En hij was peperduur: 250.000 euro. Maar wanneer het ding eenmaal op grote schaal zou worden geproduceerd, dan zou de prijs snel zakken.
De voordelen van kweekvlees zijn evident. Jaarlijks worden, wereldwijd, 50 miljard kippen 1,3 miljard varkens en 300 miljoen koeien geslacht. Dat zijn 141 miljoen dieren per dag. En dan hebben we het nog niet over de meer dan 1000 miljard vissen die jaarlijks worden gedood en opgegeten. De impact van dit bloedbad op ons en op onze planeet is gigantisch. Het vangen, houden en slachten van dieren gebruikt enorme hoeveelheden water en grond en levert een al even enorme bijdrage aan de klimaatverandering. Bovendien veroorzaakt ons vleesgebruik veel dierenleed terwijl het maar weinig bijdraagt aan onze gezondheid. Een dieet bestaand uit planten is domweg beter. Voor ons en zeker voor de wereld waarin we leven.
Lekker
Feitelijk is er maar een reden waarom we dagelijks 141 miljoen dieren opeten. Vlees is ontzettend lekker. Thuis eet ik vegetarisch, maar in een restaurant kan ik de verleiding zelden weerstaan. Dan ga ik toch weer voor de in honing gemarineerde spareribs, de medium doorbakken steak en de kruidige Ishkender kebab. En ik zal de enige niet zijn. Enerzijds weet ik maar al te goed dat geen enkel rationeel argument valt in te brengen tegen een vegetarisch dieet; anderzijds blijkt der Geist willig und das Fleisch schwach.
Wereldwijd is niet meer dan zeven procent van de bevolking vegetarisch. Uitzonderingen zijn India met 25 procent planteneters en Rusland met minder dan 1 procent. Nederland staat al decennialang op het Europees gemiddelde van 5 procent aan vegetariërs. Alleen kweekvlees is in staat om die percentages stevig op te krikken. Zou kweekvlees 10 procent van de markt veroveren, dan scheelt dat 14 miljoen dieren per dag.
In 2013 waren de verwachtingen hoog gespannen. Dat kweekvlees in 2014 nog niet in de supermarkt zou liggen, was wel duidelijk. Maar in 2024, zo was de verwachting, zouden de uit stamcellen gekweekte burgers zeker over de toonbank gaan. Inderdaad kreeg Mosa Meat het bedrijf van Mark Post, al snel concurrentie. Niet minder dan 150 bedrijven wereldwijd investeren vandaag fors in kweekvlees. In Amerika produceren Eat Just en Upside Foods al prima kipburgers. In Israël maakt Wanda Fish Technologies kweektonijn. In Australië werkt Vow Food aan een ‘mammoetgehaktbal’ waarin eeuwenoud DNA van mammoetresten wordt gemengd met dat van moderne olifanten.
Singapore
Toch is kweekvlees nog maar amper beschikbaar: je krijgt het in Singapore, in Israël en in een paar Amerikaanse restaurants. Verder gebeurt er nog weinig. Hoe fantastisch het idee ook is, het product kampt met een aantal problemen. En het belangrijkste zijn de ellenlange toelatingsprocedures om kweekvlees überhaupt op de markt toe te laten. Met name de Europese Unie werkt tergend langzaam. Hier ligt een mooie taak voor ons, consumenten. We moeten onze politici ervan overtuigen om op Europees niveau flink vaart te maken. Wat in de VS, Singapore en Israël veilig wordt bevonden, dat zal toch ook veilig zijn voor ons?
Hoe dan ook vermoeden marktonderzoekers dat kweekvlees tegen het einde van dit decennium goed zal zijn voor een omzet van 25 miljard dollar wereldwijd. Ze schatten dat kweekvlees rond 2030 zeker 10 procent van de vleesmarkt in handen krijgt. Sommigen menen zelfs dat rond 2040 60 procent van de vleesmarkt uit kweekvlees zal bestaan. Ik hoop dat ze gelijk krijgen. Dan kan ik thuis ook weer genieten van gebraden kip, sappige hamburgers en ouderwetse gehaktballen.
