Hoe rijk Wenen is aan componisten, zo arm is de stad aan schilders. De grote uitzondering is Gustav Klimt (1862-1918). Zijn werk is wereldberoemd en te vinden in musea, op posters en zelfs op behang en gordijnen. Afgelopen maand dook een verloren schilderij gewaand schilderij op, een portret van Fräulein Lieser uit 1917.
Bijna een eeuw dacht men dat het doek verloren was gegaan, vernietigd door de nazi’s. Maar in januari van dit jaar werd het teruggevonden. Fräulein Lieser bleek al zestig jaar in een Weense villa te hangen. Binnenkort wordt het doek geveild en kenners schatten dat het wel eens zo’n 50 miljoen euro op zou kunnen brengen. En dat voor werk van een man die zelf opgroeide in bittere armoede.
Fräulein Lieser is een opmerkelijk sereen portret van een jonge vrouw uit de rijke Weense familie Lieser. Opmerkelijk sereen, want Klimts belangrijkste onderwerp waren raadselachtige femme fatales; vrouwen met een duidelijke erotische kracht.
Zo schildert hij de Bijbelse Judith (1901) als een sensuele vrouw, terwijl bijbellezers Judith toch vooral kennen als een onderdanige dienaresse van God. In zijn latere leven tekent Klimt steeds vaker expliciet erotische taferelen. Dat Klimt zijn Fräulein Lieser zo braaf afbeeld, lijkt een late herinnering aan de periode dat Klimt nog vooral keurige portretten tekende van oude Oostenrijkse adellijken.
Hoewel hij nooit trouwde, had Klimt vele geliefden bij wie hij ten minste 14 kinderen verwekte. Veel van zijn geliefden waren zijn modellen. En die modellen waren nogal eens vrouwen uit rijke kringen. Naar verluid schilderde hij hen in een wapperende kaftan waaronder hij niets droeg. Zijn atelier was evenzeer boudoir als werkplaats.
Wat ons in Klimt overigens het meest fascineert, is zijn overeenkomst in denken met die andere grote Wener, Sigmund Freud (1856-1939) Net als Freud plaatst Klimt seksualiteit in het middelpunt van ons emotionele leven. En net als Freud gebruikt hij dromerige symbolen om de onbewuste kant van ons leven tot uitdrukking te brengen. ‘Alle kunst is erotisch’ vond Klimt – en Freud ontkende het niet.
Gustav Klimt is één van de grote Weners die we meenemen in onze inspiratiereis ‘Van Mozart tot Stefan Zweig – Muziek en politiek bij de Habsburgers’. Het is een inspiratiereis die wij, Elleke Schoenmakers en Ralf Bodelier, dit jaar twee keer organiseren.
De data zijn van vrijdag 6 juni tot maandag 10 juni en van vrijdag 26 september – tot maandag 29 september. Wil je mee, stuur dan een mailtje naar elleke@curicos.nl